domingo, 18 de agosto de 2013

Primeira declinação

Já sabemos que caso é a maneira de se escrever a palavra em latim de acordo com a função que ela exerce na oração. Há, em latim, seis casos:

1º - nominativo: sujeito
2º - vocativo: indica chamamento, apelo
3º - genitivo: adjunto adnominal restritivo, indica posse
4º - dativo: objeto indireto
5º - ablativo: adjunto adverbial
6º - acusativo: objeto direto

Devemos portanto compreender o que vem a ser flexão de caso: variação que sofre a palavra na desinência, de acordo com a função que exerce na oração. Cada grupo de flexão recebe o nome de declinação. Há cinco grupos de declinações.

Compare as seguintes sentenças:

Domĭna filĭam amat - A senhora ama a filha.

SUJEITO                                            PREDICADO
Domina                                               filiam            amat
(nominativo)                                      (acusativo)  (verbo)
 

Filia dominam amat - A filha ama a senhora.

SUJEITO                                            PREDICADO
Filia                                                    dominam       amat
(nominativo)                                      (acusativo)  (verbo)

nominativo: domina, filia
acusativo: dominam, filiam

nominativo: -a                                      acusativo: -am


Palavras e formas

Sujeito e predicado

I. O latim, como o português, expressa pensamentos por meio de sentenças. Uma sentença é a combinação de palavras que expressa um pensamento, e nesta forma simples é a narração de um fato singular. Asssim:

Galba est agricŏla - Galba é agrícola
Nauta pugnat - O marinheiro luta

Em cada uma dessas sentenças há duas partes:

Sujeito - Galba                                                    Predicado - est agricŏla
              Nauta                                                                       pugnat

II. O sujeito é aquela pessoa, lugar ou coisa sobre a qual algo é dito e é, por conseguinte, um nome ou alguma palavra que possa servir para o mesmo propósito.

III. O predicado é aquilo que é dito acercado sujeito. 

IV. O objeto. Nas duas sentenças, O garoto bate a bola e A bola bate o garoto, as mesmas palavras são usadas, mas o significado é diferente, depende da ordem das palavras. Quem executa alguma ação, sobre a qual se diz algo, é, como vimos acima, o sujeito. Aquilo, aquele ou aquela, sobre o qual algo é feito, é o objeto direto.

SUJEITO                     PREDICADO
O garoto                       bate        a bola
                                     (verbo)   (objeto direto)

V.  Caso é a maneira de escrever a palavra em latim de acordo com a função que ela exerce. Em latim, o caso que indica a função de sujeito chama-se nominativo.O caso que indica a função de objeto direto chama-se acusativo. 

N.B.: Com verbos de ligação, o complemento se chama PREDICATIVO (jamais objeto). Exemplos de verbos de ligação: ser, estar, ficar, permanecer etc.







sábado, 17 de agosto de 2013

Diálogo - Pedro e Paulo

Petrus - Quomŏdo annos gallinarum cognoscĕre?
Paulus - Ex dentĭbus, Petre.
Petrus - Insanis, Paule; gallinae dentes non habent.
Paulus - At ego habĕo.

PERGUNTAS E RESPOSTAS III





QVAESTIONES
Latine

QVAESTIONES
Lusitanice

RESPONSA
Latine

Quando?
quando longissimi sunt dies?
quando servus ad villam revenit?

Quando?, em que
momento?

ablativo ‘temporal’; adv. temporal
mense Iunio
hodie, cras, heri; iam, nunc, mox

quotus –a –um?
quota hora est?

que?, qual?
número ordinal (primus, secundus..)
hora sexta est

qualis –e?
quales sunt litterae Marci?

Que classe de?, de
Que tipo?

adjetivo de qualidade
litterae eius foedae sunt

quoties?
quoties Marcus ‘V’ scribit?

quantas vezes?
Advérbio numeral (semel, bis, ter)
Marcus ter recte et bis prave ‘V’ scribit


PERGUNTAS E RESPOSTAS II





QVAESTIONES
Latine

QVAESTIONES
Lusitanice

RESPONSA
Latine

quare?
quare tot numeros discimus?

por que motivo?
quia ...
quia necesse est computare scire

ubi?
ubi est Roma?
ubi est Medus?

onde?, em que
lugar?

in + abl. // (locativo)
Roma est in Italia
Medus Tusculi non est, sed Romae
unde?
unde venit Iulius?

 donde?
a/ab, e/ex, de + abl. / ablativo
ab oppido venit // Tusculo venit

quo?
quo it Iulius?

aonde?
ad + acus. / acusativo // in + acus.
ad villam it / Romam it // in hortum.

qua?
qua pueri currunt?
qua Medus ambulat?
por onde?
per + acus. // (ablativo)
pueri per peristylum currunt.
Medus via Latina ambulat

quantus –a –um?
quantum est pretium anuli?

Quanto? Quão grande?

numeral, adjetivo de quantidade
pretium anuli est centum sestertii.
pretium anuli magnum est

quomodo?
quomodo se habet pes tuus hodie?

quomodo servus puerum excitat?

Como? De que maneira?

advérbio (bene, male...); ablativo
pes male se habet.

in aurem pueri magna voce clamat.

PERGUNTAS E RESPOSTAS I



PERGUNTAS E RESPOSTAS I

QVAESTIONES
Latine

QVAESTIONES
Lusitanice

RESPONSA
Latine

 -ne?
estne Hispania in Europa?

...?
(sic est,... / non,...) frase repetida.
Hispania in Europa est.

num?
num oceanus parvus est?

acaso?,
...?

resposta negativa: non, minime *
non parvus, sed magnus est oceanus

 nonne?
nonne formosus est nasus meus?

Acaso não?

resposta afirmativa: sic est, certe *
(*immo: ao contrário) immo foedus est!

quis, quem, cuius, cui... ?
quis est Marcus?
quem vocat Quintus?

Quem, a quem, de quem?
o mesmo caso:
Marcus puer Romanus est.
Quintus Iulium vocat.

quid?
quid est Creta?
quid agunt Marcus et Quintus?

que?
nom. ou acus. // frase-resposta
Creta insula est
pueri aquam sumunt ex impluvio

quot?
quot liberi sunt in familia?

quantos?
número cardinal (unus, duo, tres...)
in familia Iulii sunt tres liberi

cur?
cur Iulia plorat?

por que?
quia ...
Iulia plorat quia Marcus eam pulsat